Αναγεννητική ιατρική

Όταν τραυματιστεί ένα οστό, ένας μυς, ένας τένοντας ή σύνδεσμος φυσιολογικά η τραυματισθείσα περιοχή αιμορραγεί. Η αιμορραγία αυτή είναι θεμελιώδης για την έναρξη της διαδικασίας επούλωσης αφού παρέχει την οδό για τους παράγοντες που ευοδώνουν την ίαση να φτάσουν στο σημείο αυτό. Οι παράγοντες αυτοί είναι τρείς και αποτελούν και ανήκουν όλοι τους στις ουσίες που χρησιμοποιούνται στις Βιολογικές Θεραπείες. Ικριώματα θεμέλιας ουσίας (matrix), Αυξητικοί Παράγοντες (Growth Factors) και Βλαστοκύτταρα ή Αρχέγονα Κύτταρα (Stem Cells).
Τα ικριώματα θεμέλιας ουσίας (matrix), αποτελούν τα δομικά στοιχεία μέσα στα οποία θα έρθουν και θα ΄΄στεγαστούν΄΄ τα βλαστοκύτταρα που με τη βοήθεια των αυξητικών παραγόντων θα αποκαταστήσουν τη βλάβη. Έχουν ευρύτερη εφαρμογή στις οστικές βλάβες (κατάγματα) καθώς γεμίζουν το κενό που τα βλαστοκύτταρα θα μετατρέψουν σε νέο οστό. Παραδείγματα είναι τα οστικά ή χόνδρινα μοσχεύματα (Αυτομοσχεύματα, Αλλομοσχεύματα, Συνθετικά Μοσχεύματα).
Οι αυξητικοί παράγοντες (Growth Factors) είναι διαφορετικά είδη πρωτεϊνών που δρουν επί των βλαστοκυττάρων και είναι απαραίτητες για τη μορφογένεση, επιταχύνοντας τη διαδικασία της επούλωσης μιας βλάβης.
Τέλος τα Βλαστοκύτταρα ή Αρχέγονα Κύτταρα (Stem Cells) είναι ειδικά κύτταρα που μπορούν να μετατραπούν σε διαφόρους τύπους κυττάρων (οστού, τένοντα, μυ κλπ.). Δηλαδή το ίδιο κύτταρο που θα χρησιμοποιηθεί για την ανακατασκευή οστού μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανακατασκευή τένοντα ή μυ ανάλογα τη δομή που αφορά η βλάβη. Τα κύτταρα αυτά συρρέουν στην περιοχή της βλάβης που χρειάζεται ΄΄επισκευή΄΄ και με την παρουσία παραγόντων που βρίσκονται στην περιοχή μετατρέπονται σε επισκευαστικά κύτταρα της ίδιας κατηγορίας ιστού (οστό, μυς κλπ.) αναλόγως την περιοχή της βλάβης.

Υπάρχουν διάφορα είδη βιολογικών θεραπειών που αναλόγως με το είδος των κυττάρων που θέλουμε να συλλέξουμε και να χρησιμοποιήσουμε, τοποθετούνται στη βλάβη με τη μορφή έγχυσης απαιτώντας επεμβατική ή όχι διαδικασία για τη λήψη τους. Έτσι για τα PRP’s δεν απαιτείται επέμβαση παρά αιμοληψία, ενώ για τα βλαστοκύτταρα και τα μοσχεύματα απαιτείται μικροεπέμβαση ή και μεγαλύτερη επέμβαση για τη λήψη τους.

Το PRP είναι ένα ενέσιμο προϊόν που λαμβάνεται από τον ίδιο τον ασθενή με μια αιμοληψία και προκύπτει από την επεξεργασία του αίματός του και την έγχυσή του στην περιοχή της βλάβης. Το τελικό προϊόν της έγχυσης περιέχει αιμοπετάλια σε μεγάλη συγκέντρωση ενώ κάποιες φορές μπορεί να περιέχει και λευκά αιμοσφαίρια. Τα αιμοπετάλια είναι γνωστά για το ρόλο τους στην πήξη του αίματος αλλά περιέχουν και αυξητικούς παράγοντες ιδιαίτερα χρήσιμους στη διαδικασία αποκατάστασης μιας βλάβης.

Για να παραχθεί το PRP, λαμβάνουμε αίμα από φλεβοκέντηση στο βραχίονα του ασθενούς και στη συνέχεια μέσω φυγοκέντρησης το αίμα αυτό χωρίζει στα διάφορα μέρη του. Εμείς αποσπούμε σε μια σύριγγα το μέρος εκείνο που περιέχει πλάσμα με υψηλή συγκέντρωση αιμοπεταλίων και στη συνέχεια πραγματοποιούμε μια έγχυση στην περιοχή της βλάβης. Λόγω των αυξητικών παραγόντων που αυτό περιέχει αναμένουμε επιτάχυνση της αποκατάστασης της βλάβης, βελτίωση της κίνησης και ανακούφιση απ’ τον πόνο. Μπορούν να πραγματοποιηθούν έως και 3 συνεδρίες έγχυσης ανά διαστήματα.

Τα βλαστοκύτταρα (Stem Cells) είναι ανώριμα κύτταρα ή αλλιώς αρχέγονα κύτταρα που έχουν την ξεχωριστή ικανότητα να μετατρέπονται σε διάφορα είδη κυττάρων, διαφορετικών ιστών (οστό, τένοντας, μυς κλπ.) με μια ειδική αποστολή κάθε φορά. Είναι κύτταρα που πολλαπλασιαζόμενα ανανεώνουν τους ιστούς του σώματός μας αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της ζωής μας, αλλά και διαφοροποιούνται (μετατρέπονται) στα κατάλληλα κύτταρα που είναι απαραίτητα για την επούλωση και αποκατάσταση διάφορων ιστικών βλαβών.
Τα κυριότερα είδη βλαστοκυττάρων που χρησιμοποιούνται στην Ορθοπαιδική είναι αυτά που συλλέγονται απ’ το μυελό των οστών (Bone Marrow Aspirate Concetrate – BMAC) και αυτά που συλλέγονται από το λιπώδη ιστό (Adipose Derived Stem Cells).

Ο μυελός των οστών είναι το μαλακό, σπογγώδες τμήμα στο εσωτερικό των οστών και περιέχει πάρα πολλά κύτταρα. Το μείγμα κυττάρων που χρησιμοποιείται λαμβάνεται από τον ίδιο τον ασθενή μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται Οστεομυελική Aναρρόφηση (Bone Marrow Aspiration). Η βελόνα αναρρόφησης εισάγεται συνήθως στο πίσω τμήμα της πυέλου (λεκάνης) και το περιεχόμενο της αναρρόφησης επανατοποθετείται στον ασθενή στην περιοχή της βλάβης. Το μείγμα περιέχει πληθώρα κυττάρων, αυξητικών παραγόντων και βλαστοκυττάρων και παρέχει τη δυνατότητα βελτίωσης της κυκλοφορίας, ελάττωση της φλεγμονής και προαγωγής της αναγέννησης υγιούς τένοντα, συνδέσμου ή χόνδρου στην περιοχή της έγχυσης.

Τα βλαστοκύτταρα αυτά λαμβάνονται από το σωματικό λίπος του ασθενούς και έχουν σημαντικές επουλωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Λαμβάνονται από την κοιλιακή χώρα του ασθενούς με μια διαδικασία που ονομάζεται λιποαναρρόφηση. Με μια κάνουλα λιποαναρρόφησης αφαιρείται λίπος από την περιοχή της κοιλιάς ή των γλουτών, στη συνέχεια το περιεχόμενο της αναρρόφησης καθαρίζεται από τα κύτταρα λίπους και κατόπιν ξεπλένεται από άλλες κυτταρικές ομάδες που δεν ωφελούν. Το εναπομείναν κυτταρικό μείγμα ενίεται στην περιοχή ενδιαφέροντος (βλάβης).

Τα μοσχεύματα που χρησιμοποιούνται στην Αναγεννητική Ορθοπαιδική εμπίπτουν στην κατηγορία των ικριωμάτων θεμέλιας ουσίας (matrix) και αποτελούν τα καλούπια πάνω στα οποία θα δράσουν τα διάφορα κύτταρα που θα επουλώσουν και αποκαταστήσουν μια βλάβη. Μπορεί να αφορούν διάφορους ιστούς (οστικά, χόνδρινα, τενόντια μοσχεύματα κλπ.) και μπορεί να χρησιμοποιηθούν μόνα τους ή εμπλουτισμένα με ουσίες που επαγάγουν την πώρωση ή επούλωση. Λαμβάνονται από των ίδιο τον ασθενή χειρουργικά και συγκρατούνται στην επιθυμητή θέση είτε με υλικά οστεοσύνθεσης, με βιοαπορροφήσιμα υλικά ή με κόλλες ινικής. Όταν λαμβάνονται απ’ τον ίδιο τον ασθενή ονομάζονται αυτομοσχεύματα ή αυτόλογα μοσχεύματα, όταν προέρχονται από άλλον άνθρωπο αλλομοσχεύματα ή πτωματικά μοσχεύματα, από άλλο ζωικό είδος (π.χ. χοίρος) ξενομοσχεύματα ή όταν παράγονται με τεχνητό τρόπο συνθετικά μοσχεύματα.

Οι Βιολογικές Θεραπείες έχουν βρεί εφαρμογή σε αρκετές ορθοπαιδικές παθήσεις οξείες (τραυματικές) ή χρόνιες. Μερικές απ’ τις πιο συνήθεις είναι οι κάτωθι:
Τενοντίτιδα – μερική ρήξη του στροφικού πετάλου του ώμου
Επικονδυλίτιδες (Έσω – Έξω)
Τενοντίτιδα επιγονατιδικού
Τενοντίτιδα Αχιλλείου
Τενοντίτιδα περονιαίων
Πελματιαία απονευρωσίτιδα
Αρθροπάθειες αρχικού σταδίου μεγάλων αρθρώσεων (π.χ. γόνατο)

Οι Βιολογικές Θεραπείες δεν είναι κατάλληλες για όλες τις παθήσεις και σαφώς δεν μπορούν να ωφελήσουν όλους τους ασθενείς. Εάν λοιπόν ο ιατρός σας επισημάνει ότι μια βιολογική θεραπεία δεν είναι καλή επιλογή για εσάς – κυρίως λόγω του πτωχού αναμενόμενου οφέλους – θα μπορέσετε να συζητήσετε μαζί του διαφορετικές θεραπευτικές πρακτικές από τις οποίες θα ωφεληθείτε περισσότερο. Αυτές πιθανά θα περιλαμβάνουν θεραπείες όπως εγχύσεις υαλουρονικού οξέος (ή υαλουρονικού νατρίου) ή κορτικοστεροειδών.

Το υαλουρονικό οξύ είναι ο φυσικός πολυσακχαρίτης που βρίσκεται στο αρθρικό υγρό, το υγρό δηλαδή που περιβάλλει τις υγιείς αρθρώσεις. Αντίστοιχα το υαλουρονικό νάτριο είναι το άλας του οξέος αυτού. Το αρθρικό υγρό και αντιστοίχως το υαλουρονικό οξύ λειτουργεί ως προστατευτικό, θρεπτικό υλικό και λιπαντικό μιας άρθρωσης.

Με την παρέλευση των ετών το υαλουρονικό οξύ στις αρθρώσεις μας μπορεί να μειωθεί. Ο ιατρός σας μπορεί να εγχύσει υαλουρονικό οξύ (ή νάτριο) άμεσα εντός της πάσχουσας άρθρωσης, ώστε να λειτουργήσει προστατευτικά γι’ αυτήν. Το υαλουρονικό οξύ θα βοηθήσει σημαντικά στην ομαλή λειτουργία μιας άρθρωσης δρώντας ως αντιφλεγμονώδης παράγοντας, ως λιπαντικό και αντικραδασμικό. Το αποτέλεσμα που προσφέρει η ενδαρθρική έγχυση υαλουρονικού οξέος (ιδιαίτερα με τα πιο πρόσφατα σκευάσματα με αυξημένο μοριακό βάρος υαλουρονικού) είναι αξιοσημείωτα ευεργετικό όσον αφορά τη μείωση του πόνου και την ευχέρεια στην κίνηση.

Με τον όρο κορτικοστεροειδή εννοούμε σκευάσματα που περιέχουν κορτιζόνη. Ένα συχνό αίτιο πόνου σε μια άρθρωση ή μια περιοχή είναι η φλεγμονή και η κορτιζόνη είναι μια γνωστή για την αντιφλεγμονώδη δράση της φαρμακευτική ουσία. Η άμεση έγχυση κορτικοστεροειδών στην πάσχουσα περιοχή από τον ιατρό σας, θα προσφέρει ανακούφιση από τον πόνο μειώνοντας τη φλεγμονή. Παρόλα αυτά το αποτέλεσμα δεν αναμένεται να διαρκέσει πάρα πολύ.

Κάθε χρόνο που περνάει, εμφανίζονται συνεχώς νέες ανακαλύψεις και εξελίξεις στο πεδίο των Βιολογικών Θεραπειών και της Αναγεννητικής Ιατρικής. Οι ανακαλύψεις και οι νεωτερισμοί που προκύπτουν φυσικά υπόκεινται στην κριτική σκέψη και απαιτούν την απαραίτητη τεκμηρίωση ώστε να εξασφαλίσουν την επιστημονική αποδοχή σε όρους ασφάλειας και αποτελεσματικότητας. Σίγουρα πάντως οι σύγχρονοι Ορθοπαιδικοί έχουν σήμερα πολλές περισσότερες επιλογές και εργαλεία για την αντιμετώπιση παθήσεων του μυοσκελετικού απ’ ότι είχαν 25 έτη πριν, όταν οι Βιολογικές Θεραπείες δεν ήταν διαθέσιμες.