Αρθροπλαστική Ισχίου

Στην επέμβαση της ολικής αρθροπλαστικής ισχίου ο χειρουργός σας θα αντικαταστήσει την κεφαλή του μηριαίου οστού που έχει υποστεί φθορά με ένα μεταλλικό ή κεραμικό σφαιρικό εμφύτευμα στερεωμένο σε έναν ενσφηνωμένο στο μηριαίο οστό στυλεό, ενώ στην κοτύλη θα τοποθετήσει πολυαιθυλένιο με τσιμέντο ή συνηθέστερα ένα μεταλλικό κυπέλλιο με ένθετο πολυαιθυλενίου (πλαστικό). Το μηριαίο εμφύτευμα (στυλεός) μπορεί να στερεωθεί στο οστό είτε με ενσφήνωση είτε με τσιμέντο (βιολογικό υλικό συγκράτησης προθέσεων). Τα μέρη μίας αρθροπλαστικής συνήθως ονομάζονται προθέσεις, στοιχεία ή εμφυτεύματα.

Μόνο ο ορθοπεδικός χειρουργός σας μπορεί να σας ενημερώσει για το εάν είστε υποψήφιος για επέμβαση αρθροπλαστικής ισχίου και εάν ισχύει αυτό, ποιο εμφύτευμα είναι κατάλληλο για τις ιδιαίτερες ανάγκες σας.

Οι επεμβάσεις αντικατάστασης της άρθρωσης του ισχίου διακρίνονται στη:

1. Ολική αρθροπλαστική
2. Ολική αρθροπλαστική επιφανείας

Πότε συστήνεται η ολική αρθροπλαστική επιφανείας;

Η ολική αρθροπλαστική επιφανείας συνιστάται σε άτομα ηλικίας κάτω των 65 ετών, με προχωρημένη αρθρίτιδα, που ούτως ή άλλως θα υποβάλλονταν σε συμβατική αρθροπλαστική ισχίου. Στην αρθροπλαστική επιφανείας ισχίου αφαιρείται μικρότερο τμήμα οστού και αντικαθίσταται με μεταλλικές προθέσεις χωρίς την παρεμβολή πολυαιθυλενίου, καθιστώντας ευκολότερη την επανάληψη της επέμβασης ή τη διενέργεια περαιτέρω επέμβασης ολικής αρθροπλαστικής ισχίου στο μέλλον. Μία επέμβαση αρθροπλαστικής επιφανείας ισχίου μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής, ωστόσο δεν συνιστάται για όλους τους ασθενείς, ενώ έχουν αναφερθεί αρκετά προβλήματα από τη φθορά του μετάλλου ιδίως στις γυναίκες, που έχουν περιορίσει αρκετά τη χρήση της τελευταία.

Πολλοί διαφορετικοί τύποι σχεδίων και υλικών έχουν χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή των τεχνητών αρθρώσεων του ισχίου.

Όλες αποτελούνται από δύο κύρια στοιχεία : το μηριαίο  και το κοτυλιαίο.

Μηριαία πρόθεση

Η μηριαία πρόθεση αποτελείται από το στυλεό (εισάγεται εντός του μηριαίου οστού) και την κεφαλή (σφαιρική πρόθεση που αρθρώνεται με την κοτύλη. Ο στυλεός εάν στερεώνεται στο μηριαίο  με  τσιμέντο  κατασκευάζεται  από  εξαιρετικά  λεία  και  ανθεκτικά κράματα Co-Cb ή τιτανίου, ενώ εάν θα στερεωθεί με ενσφήνωση επικαλύπτεται είτε με υδροξυαπατίτη ή με σπρέι μεταλλικών κραμάτων που εξασφαλίζουν τραχεία επιφάνεια (πορώδης επικάλυψη) για την ενσφήνωση και τη οστεοενσωμάτωση αργότερα της πρόθεσης. Η κεφαλή της μηριαίας πρόθεσης μπορεί να είναι μεταλλική ή από υψηλής αντοχής κεραμικό.

Κοτυλιαία πρόθεση

Απ’ την άλλη, η κοτυλιαία πρόθεση θα είναι κατασκευασμένη είτε από υψηλής αντοχής πολυαιθυλένιο  (αν στερεώνεται με τσιμέντο) ή από ένα μεταλλικό κυπέλλιο που ενσφηνώνεται στο οστό της πυέλου και έχει μια εσωτερική επικάλυψη με πολυαιθυλένιο, μέταλλο ή κεραμικό. Και εδώ τα μεταλλικά στοιχεία όπου υπάρχουν αφορούν μεταλλικά κράματα που περιγράφηκαν παραπάνω.

Η απόφαση εάν θα χρησιμοποιηθούν προθέσεις που θα στερεωθούν με ενσφήνωση (press fit) ή με τσιμέντο βασίζεται σε μια σειρά παραγόντων όπως η ποιότητα και η αντοχή των οστών σας και πολλές φορές λαμβάνεται διεγχειρητικά. Συχνά χρησιμοποιείται ένας συνδυασμός μηριαίας πρόθεσης που στερεώνεται με τσιμέντο και μιας κοτυλιαίας πρόθεσης που στερεώνεται με ενσφήνωση (υβρίδιο).

Ο χειρουργός σας είναι ο καταλληλότερος να πάρει την απόφαση ποιου είδους πρόθεση ταιριάζει καλύτερα στις δικές σας ανάγκες.

• Την προηγουμένη ή πολλές φορές αρκετές ημέρες πριν την επέμβαση θα υποβληθείτε σε μια προεγχειρητική κλινική εκτίμηση στο νοσοκομείο. Αυτή η κλινική σας αξιολόγηση μπορεί να περιλαμβάνει ιατρούς πολλών ειδικοτήτων, ανάλογα με τα θέματα υγείας που πιθανόν υπάρχουν και χρειάζονται ρύθμιση πριν προχωρήσουμε στην επέμβαση της αρθροπλαστικής.Τότε θα σας δοθεί η ευκαιρία να συζητήσετε οποιεσδήποτε απορίες σας με το συγκεκριμένο προσωπικό. Ανεξάρτητα με υπάρχοντα προβλήματα υγείας, θα συναντήσετε πάντοτε, καρδιολόγο, αναισθησι-ολόγο και τον υπεύθυνο αιμοδοσίας για τη διευθέτηση θεμάτων μετάγγισης αίματος κατά την επέμβαση ή μετά από αυτήν. Διάφορες εξετάσεις αίματος, ή και ούρων, ένα ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ η ηλεκτρική καταγραφή της καρδιάς σας), ίσως μία ή παραπάνω ακτινογραφίες σε διάφορες λήψεις του θώρακα, της Σπ. Στήλης και της άρθρωσης του ισχίου, κλπ θα πρέπει να ληφθούν.
• Εάν είστε καπνιστής, η μετεγχειρητική αποκατάσταση σας θα ενισχυθεί σημαντικά εάν σταματήσετε το κάπνισμα δύο εβδομάδες πριν από τη χειρουργική επέμβαση. Το κάπνισμα κάνει την αναισθησία δύσκολη και προδιαθέτει για λοιμώξεις του αναπνευστικού ή προβλήματα του κυκλοφορικού συστήματος μετά από κάποια χειρουργική επέμβαση.

Μετά την εισαγωγή σας και πριν την επέμβαση, θα εκτιμηθείτε από κάποιο μέλος της αναισθησιολογικής ομάδας. Οι συχνότεροι τύποι αναισθησίας για τη συγκεκριμένη επέμβαση είναι η γενική αναισθησία (ύπνος), η ραχιαία και η επισκληρίδιος αναισθησία (ένεση στη μέση) και η περιοχική αναισθησία με διήθηση περιφερικών νεύρων (έχετε τις αισθήσεις σας αλλά είστε μουδιασμένοι στα άκρα σας). Η αναισθησιολογική ομάδα με τη δική σας συμμετοχή θα κρίνει ποιος τύπος αναισθησίας είναι ο ιδανικότερος για εσάς.

• Συνήθως η επέμβαση διαρκεί από 1,5 έως και 2 ώρες
• Ο χειρουργός σας θα εκτελέσει μία μόνο τομή (15 έως 20 cm) πάνω από την άρθρωση του ισχίου και το άνω άκρο του μηρού. Ανάλογα με την τεχνική που εφαρμόζει ο χειρουργός, η τομή μπορεί να είναι μικρότερη (π.χ. περίπου 8 cm στην MIS)
• Η σφαιρική επάνω απόληξη του μηριαίου οστού που έχει φθαρεί αφαιρείται με οστεοτομία στη βάση της. Στη συνέχεια προετοιμάζεται η κοίλη ημισφαιρική υποδοχή της πυέλου (λεκάνης)
• Η υποδοχή της λεκάνης γλυφανίζεται με ένα εργαλείο σαν ξέστρο που αφαιρεί τα υπολείμματα του χόνδρου και διαμορφώνεται έτσι ώστε να σχηματίζεται ένα ρηχό κυπέλλιο στο οποίο θα μπορεί να τοποθετηθεί μία τεχνητή μεταλλική (ή πλαστική με τσιμέντο) υποδοχή (κοτύλη).
• Εάν η κοτύλη που τοποθετήθηκε είναι μεταλλική, θα τοποθετηθεί στο εσωτερικό της ένα ένθεμα από πολυαιθυλένιο, που θα παρεμβάλλεται μεταξύ αυτής και του σφαιρικού τμήματος της μηριαίας πρόθεσης που θα υποδεχθεί στη συνέχεια
• Κατόπιν προετοιμάζεται το εσωτερικό του μηριαίου οστού, το οποίο διευρύνεται με ειδικά εργαλεία έως ότου να μπορεί να υποδεχθεί με ενσφήνωση  ένα μεταλλικό εμφύτευμα που ονομάζεται στυλεός. Στην κορυφή αυτού του στυλεού θα τοποθετηθεί μία σφαιρική πρόθεση που θα αρθρωθεί με την κοτύλη, αφού γίνουν οι κατάλληλες δοκιμές για σταθερότητα, εύρος κίνησης και μήκος σκέλους
• Ο χειρουργός σας θα κλείσει το χειρουργικό τραύμα σε στρώματα και τελικά το δέρμα με ράμματα ή συρμάτινα clips. Συνήθως θα υπάρχουν και κάποια σωληνάκια (παροχετεύσεις αίματος) που θα εξέρχονται από το τραύμα.

Στατιστικά η συχνότητα εμφάνισης επιπλοκών μετά από μια αρθροπλαστική ισχίου είναι πολύ χαμηλή. Σοβαρές επιπλοκές όπως η φλεγμονή, συμβαίνουν σε ποσοστό μικρότερο του 2% των ασθενών. Μεγάλες ιατρικές επιπλοκές όπως το έμφραγμα ή το εγκεφαλικό εμφανίζονται ακόμα σπανιότερα.  Βέβαια, η ύπαρξη χρόνιων νόσων μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα εμφάνισης μιας επιπλοκής. Έτσι λοιπόν αν και ασυνήθιστο, όταν μια επιπλοκή εμφανιστεί, πιθανόν η πλήρης ανάρρωση να επιμηκυνθεί ή να περιοριστεί.

Οι συνηθέστερες επιπλοκές μετά από αρθροπλαστική ισχίου επιγραμματικά είναι:

• Λοίμωξη της αρθροπλαστικής
• Θρομβώσεις- Εμβολές (DVT, Πν. Εμβολή)
• Ανισοσκελία
• Εξάρθρημα
• Χαλάρωση ή φθορά των προθέσεων
• Άλλες επιπλοκές ( τραυματισμός αγγείων – νεύρων, αιμορραγία, κάταγμα, δυσκαμψία, πόνος στο μηρό)

• Στο κομμάτι της αποκατάστασης μετά από μια αρθροπλαστική ισχίου οι ασκήσεις φυσιοθεραπείας είναι σημαντικές και συνήθως η ομαλή ανάρρωση εξαρτάται από το κατά πόσο ο ασθενής έχει κατανοήσει και συμμορφωθεί με  το καθορισμένο μετεγχειρητικό πρόγραμμα ασκήσεων. Στην πλειονότητά τους, οι ασθενείς αναρρώνουν αρκετά γρήγορα, ωστόσο σε ορισμένες περιπτώσεις, ο ασθενής θα χρειαστεί τη βοήθεια ενός περιπατητήρα, πατερίτσας ή μπαστουνιού για τον πρώτο 1,5 – 2 μήνες μετεγχειρητικά.
• Η διάρκεια νοσηλείας ποικίλλει, αλλά μπορεί να κυμαίνεται από 3 έως 10 ημέρες. Μετά το εξιτήριο, απαιτούνται καθημερινές φυσικοθεραπείες και ασκήσεις.
• Κατά τη διάρκεια της μετεγχειρητικής περιόδου ο ασθενής διδάσκεται τεχνικές για να βαδίζει, να ανεβαίνει και να κατεβαίνει σκάλες, να κάθεται και να σηκώνεται από την καρέκλα, να μπαίνει και βγαίνει από το αυτοκίνητο, καθώς και να σηκώνεται από το κάθισμα της τουαλέτας.
• Οι προεγχειρητικές και μετεγχειρητικές ασκήσεις και θεραπείες ποικίλλουν και εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες. Μιλήστε με το χειρουργό σας σχετικά με τη φυσικοθεραπεία και το πρόγραμμα ασκήσεων που είναι κατάλληλο για εσάς.

Συνήθως αυτό επιτυγχάνεται σε διάστημα 2-3 μηνών, ωστόσο πολλοί άνθρωποι, ειδικότερα εκείνοι που εκτελούν καθιστικές εργασίες, επιστρέφουν νωρίτερα. Κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός και ο γιατρός σας θα σας συμβουλέψει σχετικά με το πότε θα είστε έτοιμοι να επιστρέψετε στην εργασία σας.

Η βιβλιογραφία έχει αποδείξει ότι η επέμβαση αντικατάστασης της άρθρωσης του ισχίου είναι μια εξαιρετικά ασφαλής επέμβαση με πολύ καλά αποτελέσματα που βοηθά σημαντικά τους ασθενείς με αρθρίτιδα να επιστρέψουν στις φυσιολογικές τους δραστηριότητες και να  ανακουφιστούν από τις ενοχλήσεις που ένιωθαν. Το 98% των ασθενών δηλώνουν ευχαριστημένοι από την επέμβαση στην οποία υποβλήθηκαν σε σχέση με τις προσδοκίες τους από αυτήν. Τα ποσοστά χαλάρωσης των προθέσεων στην 10ετία και 20ετία που διαθέτουμε σήμερα είναι εξαιρετικά αισιόδοξα για το μέλλον, καθώς υπάρχει μια συνεχής βελτίωση και εξέλιξη στον σχεδιασμό και την κατασκευή των προθέσεων.

• Οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν να επιστρέψουν στο σπίτι τους περίπου πέντε έως επτά ημέρες μετά την ολική αρθροπλαστική ισχίόυ, ενώ μερικοί επιστρέφουν στο σπίτι σε προγενέστερο στάδιο. Πριν από αυτό, κάποιες ρυθμίσεις θα πρέπει να γίνουν για το δανεισμό, μίσθωση ή την αγορά ορισμένων βοηθημάτων, όπως το ανυψωτικό κάθισμα τουαλέτας, μια καρέκλα ντους, περιπατητήρας, πατερίτσες, μπαστούνι και πιθανά βοηθήματα για να βάζετε τις αντιθρομβωτικές κάλτσες σας και τα  παπούτσια σας. Αν έχετε σκαλιά στο σπίτι, ο φυσιοθεραπευτής θα σας διδάξει να ανεβαίνετε σε αυτά, προτού φύγετε από το νοσοκομείο.
• Εάν ζείτε μόνοι, θα σας είναι πολύ χρήσιμο εάν ένας φίλος ή συγγενής μπορεί να μείνει στο σπίτι μαζί σας για μια ή δύο εβδομάδες περίπου μετά από το εξιτήριο. Εάν το κρεβάτι σας είναι σε επάνω όροφο, ίσως θα θέλετε να εξετάσετε το ενδεχόμενο να κατεβάσετε το κρεβάτι στον κάτω όροφο για το πρώτο διάστημα. Εάν η πρόσβαση σε μια τουαλέτα είναι δύσκολη, ενδεχομένως κάποιο δοχείο ούρησης – αφόδευσης θα ήταν χρήσιμο. Θα πρέπει, επίσης, κάποιος να σας βοηθήσει με τις οικιακές εργασίες ενώ μπορεί να έχετε δυσκολία να πάτε στα καταστήματα, οπότε θα πρέπει κάποιος να κάνει τα ψώνια σας.
• Όταν είστε στο σπίτι, θα πρέπει να συνεχίσετε με το πρόγραμμα άσκησης, όπως συζητήθηκε με τον φυσιοθεραπευτή σας. Αρχικά, θα χρειαστεί να ξαπλώνετε στο κρεβάτι σας για μισή ώρα δύο φορές την ημέρα, διότι αυτό θα βοηθήσει να διατείνεται το ισχίο σας. Για τις πρώτες έξι εβδομάδες καλό είναι να κοιμάστε με ένα μαξιλάρι ανάμεσα στα πόδια και τελείως ύπτια. Για τις πρώτες οκτώ εβδομάδες προσπαθείτε πάντα να σηκώνεστε από το κρεβάτι από την ίδια πλευρά με το χειρουργημένο ισχίο σας.
• Όταν κάθεστε, μην αφήνετε το γόνατό σας να είναι υψηλότερα από το ύψος των γοφών σας. Αυτό κάνει το ισχίο σας να λυγίσει πολύ και μπορεί να το εξαρθρώσει  Ομοίως, όταν σηκώνεστε από μια καρέκλα, σπρώξτε με τα χέρια σας χωρίς να γείρετε υπερβολικά προς τα εμπρός.
• Είναι σκόπιμο να πάτε για τακτικές καθημερινές βόλτες. Καθώς περνούν οι μέρες, θα είστε σε θέση να περπατήσετε μεγαλύτερες αποστάσεις. Για τις πρώτες έξι εβδομάδες, είναι αναμενόμενο για υποστήριξη να απαιτούνται δύο και στη συνέχεια μία πατερίτσα για να περπατήσετε. Μερικοί άνθρωποι είναι σε θέση να περπατήσουν χωρίς τη στήριξη σε πατερίτσες σε πρώιμο στάδιο.
• Θα πρέπει να σας ξαναδούμε στην κλινική σε περίπου έξι εβδομάδες μετά τη χειρουργική επέμβαση, όταν θα είστε σε θέση να συζητήσετε την πρόοδο της αποκατάστασής σας και την ύπαρξη τυχόν προβλημάτων.
• Μπορείτε να ξεκινήσετε την οδήγηση όταν έχετε επαρκή έλεγχο των ποδιών σας, το οποίο συνήθως συμβαίνει περίπου έξι έως οκτώ εβδομάδες μετά την επέμβαση.

• Ακόμα και μακροπρόθεσμα, πολλοί άνθρωποι βρίσκουν ένα μπαστούνι χρήσιμο μετά από μια επέμβαση αντικατάστασης του ισχίου (το οποίο θα πρέπει να κρατάτε στην αντίθετη πλευρά). Συνεχίζοντας να χρησιμοποιείτε ένα μπαστούνι δεν είναι καθόλου ντροπή – πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι βοηθά στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης τους.
• Το πιο δύσκολο μέρος της αποθεραπείας σας είναι οι πρώτες λίγες ημέρες μετά τη χειρουργική επέμβαση. Θα βρείτε πιθανά ότι είναι δύσκολο και για τις πρώτες λίγες ημέρες, όταν επιστρέφετε το σπίτι. Η πιο γρήγορη βελτίωση αναμένεται στις πρώτες έξι εβδομάδες, αλλά θα συνεχίσετε να βελτιώνεστε, με το να αισθάνεστε το ισχίο σας πιο άνετα, το εύρος της κίνησης σας να βελτιώνεται όπως και η σιγουριά σας να βαδίζετε στο νέο σας ισχίο, για αρκετούς μήνες. Πολλοί ασθενείς αναφέρουν σταδιακή βελτίωση για δώδεκα μήνες ή περισσότερο μετά την επέμβαση.
• Ακόμη και σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, υπάρχει ένας μικρός κίνδυνος το ισχίο σας να εξαρθρωθεί. Να θυμάστε πάντα να κάθεστε σε μια καρέκλα με το ισχίο σας ψηλότερα από τα γόνατά σας. Προσπαθήστε να κάθεστε με τα πόδια σας ελαφρώς σε απόσταση. Μην σταυρώνετε τα πόδια σας. Να είστε προσεκτικοί κατά την είσοδό σας σ΄ ένα λουτρό και να χρησιμοποιείτε κατά προτίμηση ένα ντους, ειδικά για τους πρώτους μήνες μετά την επέμβαση.

Υπάρχουν κάποια πράγματα που μπορεί κανείς να εφαρμόσει προκειμένου να προστατέψει την αρθροπλαστική του και να επεκτείνει το χρόνο ζωής των προθέσεών του.

• Να συμμετέχετε σε ένα τακτικό πρόγραμμα ελαφράς εκγύμνασης για να διατηρήσετε τη σωστή δύναμη και κινητικότητα του νέου σας ισχίου.
• Πάρτε όλες εκείνες τις προφυλάξεις για να αποφύγετε πτώσεις και τραυματισμούς. Εάν σπάσετε το οστό γύρω από την αρθροπλαστική σας μπορεί να απαιτηθεί ένα νέο χειρουργείο υψηλού ρίσκου.
• Σιγουρευτείτε ότι ο οδοντίατρός σας γνωρίζει ότι έχετε αντικαταστήσει το ισχίο σας. Θα χρειαστεί να λάβετε αντιβίωση πριν από κάθε οδοντιατρική εργασία.
• Να επισκέπτεστε τον χειρουργό σας σε τακτά περιοδικά διαστήματα για επανεξέταση ρουτίνας και ακτινολογικό έλεγχο, ακόμη και αν η αρθροπλαστική σας φαίνεται να λειτουργεί ομαλά.